PERIODIC BILINGV AL UNIUNII DEMOCRATE TURCE DIN ROMÂNIA EDITAT CU SPRIJINUL CONSILIULUI PENTRU MINORITĂŢI NAŢIONALE

Transcriere

1 NE MUTLU TÜRKÜM DIYENE ATATÜRK Anul VII, 2000 Nr. 1 (55) IANUARIE / OCAK VOCEA AUTENTICĂ ROMANYA TÜRK DEMOKRAT BIRLIĞININ YAYIN ORGANIDIR PERIODIC BILINGV AL UNIUNII DEMOCRATE TURCE DIN ROMÂNIA EDITAT CU SPRIJINUL CONSILIULUI PENTRU MINORITĂŢI NAŢIONALE 150 ani de nemurire spirituală Voievodul poeziei româneşti Nicuşor Constantinescu Veniţi copii, veniţi la Ipoteşti Când paşii prin Moldova vă poartă, El, voivodul poeziei româneşti Intrat în nemurire vă aşteaptă. Veniţi copii spre- al poeziei astru, Când dorurile de frumos vă cheamă, Să poposim la ţărm de lac albastru Şi în adâncul codrilor de-aramă. Să ascultăm izvoare suspinândâ Şi bucium pe - nserat, sunând a jale, Şi plopii de durere fremăntând, Şi vinul care spumegă-n pocale. Şi file din povestea lui Călin Să desluşim la vreme de amiază Şi să privim în nopţi cu cer senin Luceafărul alunecând pe-o rază. Să auzim din depărtări, nestins, Ecoul luptelor de la Rovine, Şi rugăciunea unui dac ne-nvins, Şi-ale pădurii tainice suspine. Veniţi copii sub ploi de flori de tei Când de sub dealuri se iveşte luna Să-i dăruim prinosul dragostei Şi să-l purtăm în suflet totdeauna. Mereu al nostru, fără seamăn, drag, El e precum a fostşi-o să rîmâie: O flamură pe cel mai-nalt catarg De limbă ziditor şi poezie. Veniţi copii, veniţi cu tot firescul Spre cel ce n-a voit mormânt bogat Să ne-amintim mereu de Eminescu, Dacă vreodată poate fi uitat! ZIUA MINORITAŢILOR NAŢIONALE (II) Dacă în numărul precedent am prezentat Ziua minorităţilor naţionale, în general, în numărul acesta ne-am propus să vă informăm cum a fost percepută această zi de către etnicii turci din România, membrii filialelor U.D.T.R. Ecouri în presă Despre participarea U.D.T.R., comisia de cultu-ră la expoziţia Minorităţile Naţionale - Expresivitate şi culoare, ziarul central «Cotidianul» sublinia Sin-gurul panou care atrage atenţia în mod deosebit este cel al etnicilor turci. Fotografiile de vechi împresio-nează prin portul obişnuit şi cel de sărbătoare. Ele sunt o adevărată Conducerea U.D.T.R. şi D.P.M.N. la sala parlamentului Ziua Minorităţilor Naţionale la Constanţa Pe 18 decembrie 1999 şi la Constanţa, la fel ca în toată România, s-a sărbătorit Ziua Minorităţilor Naţionale la iniţiativa Biroului Teritorial Constanţa al D.P.M.N. Această sărbătoare a tuturor comunităţilor etnice de pe teritoriul României a fost marcată la Constanţa printr-o festivitate ce a avut loc la Restaurantul Bulevard din Constanţa. Festivitatea a fost deschisă printr-o conferinţă de presă la care au participat lideri ai uniunilor turcă, poloneză, ucraineană, tătară şi rusă. Uniunea Democrată Turcă din România a fost reprezentată la această conferinţă de presă de d-l Osman Fedbi, deputat şi de d-na Sureia Şachir, vicepreşedinte. În cadrul conferinţei de presă d-l Aidun Curtmola, expert guvernamental la Biroul Teritorial Constanţa al D.P.M.N. a făcut o succintă prezentare a Zilei Minorităţilor Naţionale subliniând progresele întreprinse de ţara noastră în vederea alinierii la cele mai înalte standarde în domeniu. Astfel a fost subliniat faptul că în România fiecare minoritate dispune de câte un reprezentant în Parlamentul României. În numele U.D.T.R., d-na Sureia Şachir a făcut o prezentare a acţiunilor întreprinse de uniunea noastră, multe dintre acestea desfăşurându-se în colaborare cu Departamentul pentru Protecţia Minorităţilor Naţionale din Guvernul României. Astfel U.D.T.R. a organizat tabere pentru a face mai plăcută învăţarea limbii materne turce; a editat programa de religie musulmană pentru elevii din şcoli şi licee; a lucrat la valoare documentară. Acelaşi ziar anunţa lansarea revistei pentru tine-ret, Genci Nesil făcută la sediul fundaţiei Dialog so-cial, lansare prezentată de G. Abdula, constituind un eveniment editorial deosebit pentru tinerii etnici turci. Filialele UDTR se prezintă Sâmbătă, la Teatrul Dramatic, şi-au dat întâlnire gălăţenii ce aparţin tuturor etniilor conlocuitoare. Ei au sărbătorit Ziua minorităţilor naţionale din România, organizată de Consiliul Judeţean Galaţi şi Inspectoratul pentru Cultură al judeţului, în colaborare cu Departamentul pentru Protecţia Minorităţilor din cadrul Guvernului. In foaierul Teatrului participanţii au putut vedea standurile de prezentare ale minorităţilor naţionale trăitoare în judeţul Galaţi, expoziţii de port popular, de carte şi de fotografie, reviste şi publicaţii specifice. Au fost reprezentate, prin panouri: Comunitatea ltaliană, Uniunea Democrată Turca-Galaţi, Comunitatea Evreiască, Comunitatea Elenă, Comunitatea Ruşilor Lipoveni, Alianţa Pentru Unitatea Romilor - aceasta din urmă cea mai numeroasă. Salutând-evenimentul, dl. Răsvan Angheluţă, preşedintele Consiliului Judetului, cu sprijinul căruia s-a reuşit o legătură permanetă între administraţia judeţului şi reprezentanţii etniilor gălăţene, a trecut în revistă realizările comune şi a lăudat modul în care etnicii şi-au păstrat datinile strămoşeşti. Ultima realizare fiind infrăţirea Galaţiului cu provincia italiană Ascoli Piceno, preşedintele a mulţumit pentru implicare deputatei din partea minorităţii italiene, dna Marilena Bălan, de faţă la manifestare. În deschiderea sărbătorii, dna Abdula Gulten a prezentat o nouă publicaţie, «Interetnica gălăţeană», apărută prin implicarea materială UDTR-Galaţi şi, după cum spunea dl. preşedinte, prin strădania şi încăpăţânarea dnei Abdula. Preşedinta Uniunii Democrate Turce din Galaţ şi vicepreşedintă pe ţară, vechi militant pentru prietenie şi cultura interetnică, a trecut în revistă implicarea Guvernului în viaţa minorităţilor, menţionând că sumele alocate în 1999 de Guvern acestora sunt de cinci ori mai mari decât în În spectacolul care a urmat, pe scenă au evoluat copiii de la Grădiniţa nr. 7 CRIS- TAL (instructor Mariana Palade) - într-un scurt program artistic în limba germană, iar domnul Tiberiu Freitag a făcut o scurtă prezentare a Forumului Democrat German din România filiala Galaţi. Grupul vocal al Comunităţii ruşilor lipoveni, condus de doamna Obişnuiţi să fie prezenţi la toate manifestările culturale şi de fiecare dată să atragă atenţia pentru seriozitatea cu care ştiu să abordeze orice problemă, membrii uniunii noastre au fost prezenţi în toate acţiunile desfăşurate cu prilejul săptămânii dedicate minorităţilor din România. De ziua minorităţilor din România, două din filiale noastre s-au bucurat de aprecieri deosebite: filiala Galaţi şi filiala Constanţa. Dacă la Constanţa, Biroul Teritorial Constanţa al D.P.M.N. a fost vioara întâi în organizarea acestei zile, la Galaţi vioara a fost în mâna Consiliului Judeţean Galaţi, care a strâns laolaltă toate comunităţile minoritare oferind Etniile din Galaţi şi-au păstrat datinile o zi de mulţumire sufletească. În data de 18 decembrie Foaierul Teatrului Dramatic din Galaţi a fost neîncăpătoare pentru vernisajul expoziţiei fotografice Etniile din Galaţi se prezintă şi a lansării revistei Interetnica gălăţeană. Redăm mai jos articolul apărut în cotidianul local Viaţa liberă. G.A. realizarea noului Statut al Cultului Musulman din România. De asemenea d-na Sureia Şachir a subliniat aportul adus de U.D.T.R. în transformarea Liceului Pedagogic de la Medgidia în Colegiu Pedagogic de Limba Turcă ce va fiinţa pe lângă Universitatea Ovidius din Costanţa conform legii de transformare a a şcolilor normale în colegii universitare. Tot în urma strădaniilor U.D.T.R., a văzut pentru prima dată lumina tiparului revista «Genç Nesil» (Tânăra Generaţie) a Organizaţiei Tineretului Turc «Atatürk», revistă ce îşi propune să oglindească în paginile sale viaţa de tânăr sub toate aspectele sale ale etnicului turc din România. Conferinţa de presă a fost urmată de un program artistic realizat de ansamblul folcloric «Delikanlılar» şi corul de copii «Fidanlar» ale etnicilor turci, precum şi un cor de femei aparţinând ruşilor-lipoveni. Asistenţa a fost profund impresionată de mesajul de toleranţă şi frăţie lansat prin intermediul muzicii şi dansului de aceste Conferinţa de presă a minorităţilor Fetele ansamblului de dansuri populare turceşti tinere speranţe ale comunităţilor etnice minoritare din România. Ne bucurăm aşadar, că şi la Constanţa, Ziua Minorităţilor Naţionale din România a fost sărbătorită cum se cuvine iar acest fapt se datorează în mare parte uniunii noastre care spre deosebire de alte uniuni a ştiut să acorde respectul şi atenţia necesară unei astfel de manifestări. ERVIN IBRAIM Olga Hrănaceru, a prezentat cântece duhovniceşti şi un colind, sub genericul Rugăciune de iertare. Dan Kircorian, reprezentantul Comunităţii armenilor din Preşedintele C.J.G., Moldova şi zona Răsvan Angheluţă, Galaţi i-a prezentat pe copiii care, Galaţi Abdula Gulten şi preşedinta U.D.T.R. - pe un fond mu- celelalte comunităţi recitat poezii ale Lansarea revistei Genci Nesil zical armenesc, au cavalerilor medievali. A urmat Comunitatea Elenă, prezentată de Marian Mihailopol, şi câteva splendide dansuri tradiţionale elene ale tinerilor dansatori conduşi de Ion Lazăr. Cesare Colombo a vorbit despre Comunitatea Italiană din Galaţi iar ansamblul Coral L arlechino condus de Pantelia Giurea a încântat auditoriul cu melodii specifice. Domnul Vacs Avram şi doamna Abdula Gulten ne-au spus câteva lucruri interesante despre co-munităţile pe care le reprezintă - cea a evreilor din Galaţi şi respectiv Uniunea Democrată Turcă din România - Filiala Galaţi. Finalul a fost debordant: Viorica Gotu, secretar general al Alianţei pentru Unitatea Rromilor din România a dat tonul la dans, după care ceea ce a urmat pe scenă a fost un adevărat spectacol. Etniiie conlocuitoare din, Galaţi au dovedit că pot conveţui - pe scenă ca şi în viaţa de zi cu zi în condiţii normale, că le pasă unora de ceilalţi, că se pot înţelege şi chiar completa, fiecare păstrându-şi tradiţiile şi tot ce au mai bun. Felicitări organizatorilor şi artiştilor amatori care au dovedit că pot concura alături de profesioniştii scenei. ANGELA RIBINCIUC şi VICTOR CILINCA

2 HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 pagina / sayfa 2 ŞTIRI ŞTIRI HABERLER HABERLER (1925) Şair, yazar, politikacı, Robert Koleji bitirdikten sonra, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi nin Ingiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü nde okudu. Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü nde çalıştı. Londra Basın Ataşeliği nde bulundu. Ulus gazetesinde köşe yazarlığı ve genel yayın müdürlüğü yaptı. Iki kez ABD ye gidip incelemelerde bulundu. Ankara milletvekili oldu(1957), Kurucu Meclis e üye seçildi. CHP Genel Başkanlığı, bakan ve başbakan olarak görev yaptı. 12 Eylül döneminde politikadan uzaklaştırıldı. Yasaklama kalktıktan sonra Demokratik Sol Parti nin genel başkanlığına seçildi.halen D.S.P. nin genel başkanı ve T.C. nin Başbakanı olarak görev yapaktadır. Zonguldak tan milletvekilidir. Kitapları: Ortanın Solu, Bu Düzen Değişmelidir, Atatürk ve Devrimcilik, Kurultaylar ve Sonrası, Perdeyi Kaldırıyorum, Demokratik Sol ve Hükümet Bunalımı, Demokratik Solda Temel Kavramlar ve Sorunlar, Dış Politika, Dünya-Türkiye- Milliyetçilik, Türkiye, Umut Yılı nı( 1977) şiirler başlığı altında kitaplaştırdı. Kamuran Çörtürk, Romanya Fahri Konsolosu Türk- Romen Iş Konseyi Başkanlığı görevini sürdüren, Bayındır Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kamuran Çörtürk, Romanya ekonomisine ve Türk- Romen ilişkilerine sağladığı katkılardan dolayı Romanya Devleti tarafından Antalya bölgesi Fahri Konsolosluğuna da getirildi. Antalya Fahri Konsolosu Kamuran Çörtürk ü takdim etmek üzere, Romanya nın Türkiye Büyükelçisi George Ciamba, Türkiye nin Romanya Büyükelçisi Volkan Bozkır, Romanya üst düzey bürokatları, Antalya protokölü ve Bayandır Holding üst yönetiminin katılımıyla 4 Aralık 1999 tarihinde gerçekleşen bir resepsiyon düzenledi. Çok sayıda Roman ve Türk gazetecinin de katıldığı resepsiyon öncesinde düzenlenen basın toplantısında, Romanya Büyükelçisi Geoge Cıamba ve Bayındır Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kamuran Çörtük, Fahri Konsolosluk protokolünü imzaladılar. Buna göre Kamuran Çörtürk, Romanya Fahri Konsolosu olarak, Antalya, Karaman ve Içel bölgelerinde yaşayan Romen halkının hukuksal haklarını korumak, Türk-Romen dostluğunu ve ticari ilişkilerini geliştirmekle görevlendirilmiştir. Ilk olarak 5 yıl önce, bir devlet bankası olan Banka Comercıală Română S.A. nın yüzde 20 ortaklığı ile kurulan Banca Turco-Română da yatırımlarına start veren Bayandır Grubu, 5 yıl boyunca Romanya nın ekonomik altı yapısını güçlendirmeye yönelik yapmış olduğu 300 milyon doları aşan yatırımları ile bugün Romanya nın ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Romanya daki ilk Türk sermayeli banka olma özelliğini de taşıyan BTR bugün güçlü sermaye yapısı ve yüksek dış ticaret hacmi ile Romanya nın en büyük özel bankasıdır. Bayandır- Fiba ortaklığı ile 15 ayda tamamlanarak açılan Bükreşte Maal 40 milyon dolarlık yatırımla, 4 kat olarak kurulan dev bir alışveriş kompleksidir. Gelecekte de Romanya ekonomisinin gelişmesine paralel olarak yeni yatırımlar Hedefleyen Bayındır Grubu, Romanya da halen Banca Turco-Romına, Bayındır Inşaat Turizm Ticaret ve Sanayı A.Ş. Bayındır Lido Tourism and Comercial Inv. S.A. Bayındır Insurance and Reinsurance S.A., Bayındır Leasing S.A., Bayındır Land Development S.A. ve Bayındır Fiba S.A. şirketleri ile yer alıyor. Bir yılı aşkın bir süreden beri yutdışında yaşayan ve askerlik sorunu nedeniyle vatandaşlıktan atılma aşamasına gelen ünlü pop şarkıcısı Tarkan A-cayıp bir konserle vatanı görevlerinin ilkini gerçekleştirildi. 16 aylık bir aradan sonra Türkiye ye dönen Tarkan 15 Ocak akşamı Istanbul Yeşilköy deki Mydonese Showland ı dolduran üç bin kişiye konser verdi. Satılan biletlerinin geliri Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı tarafından deprem bölgesindeki çalışmalarda kullanılacak. Sahneye beyaz takım elbiseyle Yaylalar, Yaylalar sologanları eşliğinde çıkan Tarkan konserine Unutmalı ile başladı. Abdullah Ocalan ın idamının 12 Ocaktaki zirvede bazı koşullara bağlandığını anımsatan Başbakan Bülent Ecevit, bölücü örgüte ve destekçilerine susun ve ayağınızı denk alın uyarısında bulundu. 15 Ocak ta Başbakanlıkta yaptığı basın toplantısında idamla ilgili alınan kararı savunan Ecevit Ancak bölücü terönünün teşvik edilmesi, kışkırtılması yolunda ciddi adımlar görürsek, gereken tepkiyi gösterebiliriz. Bölücü terönün hızlandırılmasına asla izin vermeyeceğiz, yeni şehitler verilmesini asla kabul edemeyiz dedi. Molali Neriman Kamuran Çörtürk a fost ales Consul onorific pentru zona Antalia Dovada bunelor relaţii dintre România şi Turcia constă şi în deschiderea consulatelor onorifice ale României în diferitele zone ale Turciei. De curând, la finele anului 1999, România şi-a deschis al 4-lea Consulat Onorific, în zona Antalia. La deschiderea oficială au fost de faţă ambasadorul României la Ankara, dl. George Ciamba şi ambasadorul Turciei la Bucureşti, dl. Volkan Bozkîr precum şi alte personalităţi marcante din lumea politică, economică şi culturală a Turciei. Consulul onorific al României pentru Antalia nu este altul decât dl Kamuran Çörtürk, preşedintele Holdingului Bayandır, Holding cu o bogată activitate economică în România. In protocolul semnat între cei doi ambasadori şi consulul onorific Kamuran Cörtük s-a stipulat printre altele că, Consulatul onorific de la Antalia are şi marea obligaţie de a sprijinii cetăţenii români ce trăiesc în zona amintită. Cine este BAYANDIR HOLDING? Cu 5 ani în urmă ţara noastră s-a deschis Banca Comercială Turcă - Română cu sediul central la Bucureşti. Această bancă aparţine holdingului amintit. Datorită seriozităţii de care a dat dovadă banca a căpătat încredere şi azi pe teritoriul României se află 6 sucursale în centrele împortante ale ţării. Bayandîr Holding are un rulaj de 300 milioadne de dolari. G.A. Atatürk ün yanında resim çekinelim, Atatük ü sevelim, saygı gösterelim Bükreş te bulunan Atatürk ün büstü arka tarafı Majestik Hoteli Romanya nın, başkentinin en önemli cadesi olan, Bul. Calea Vıctorıei üzerinde, Askeriye Saray ının karşısında bir küçük park. Parkın içinde güzel inşa edilmiş bir havuz. Yaz günü havuzun suları yaşlıları, gençleri, universite talebelerini, romantism içinde yaşayan kişileri kenarında bulunan haşaptan yapılmış sandalyelere dinenmeya konuk oluyor. Buraya kadar hepsi hoş, hepsi güzel. Ama bir aması var. Bu güzel, minicik "ATATÜRK" parkın içinde bir heykel garip kalmış, unutulmuş gibi çocuklarını, torunlarını bekleyerek duruyor. Söylesem kimdir şaşıp kalacaksınız. Bu bizim en büyük önderimizin, gurur duyduğumuz, Mustafa Kemal Atatürk ün büstü. Etrafı çöplük olmuş. Bu hali görünce çok üzüldüm. Hiç kimsenin umrunda değil bu parkı alıp temizlesin, yeşillikler içinde dursun. Her an paneller, sergiler, anma günleri düzenliyoruz, ama bu minik, Allah tan verilmiş bir yere bakamıyoruz. Halbuki, Bükreş T.C. Büyükelçiliği var tam parkın yanında Majestik hoteli (sahibi Türk vatandaşı), Türk Iş Adamların Derneği, Bayındır Holdıng, bizim soydaşlarımız var. Ama ne yazık ki büyük önderimizi unutmuş gözüküyoruz.. Acaba bunlar, Atatürk ün büstünün etrafını temizleyere, bakacak bir bekçi tutamazlar mı? Atatürk ün büstünün yanında resim çekiyoruz, iş yerlerinde, derneklerde asılı tablosunu tutuyoruz, fakat bir bekçi tutup, bu kıymetli yerimize saygı göteremiyoruz. Ne yazık! Bir kaç defa bunları söyledim, fakat bir girişim olmadı. Her ay, Bükreş te RAD ın toplantılarında bulunuyorum.atamı za selam vermeden dönmüyorum. Ama ne yazık, içim hala yanıyor. Allah aşkına, acaba o kadar Türk vatandaşlarından ve soydaşlarımızdan hiç bir kimseleri ilgilenen yok mu? Saygı ve değerli T.C. Büyükelçimiz, Romanya ve Türkiye arasında o kadar güzel ilişkiler olunca, atamız bu iki ülkenin değerli dostluğunun bilinci, lütfen bu işi ele alınız, Büyük Önderimize biraz saygımızı gösterelim. Ne olur! Lütfen! Gülten Abdulla Hakses başredaktörü Havuza bütün yıl atılan çöpler Ziua de 12 decembrie 1999 a constituit un important pas în vederea anulării pedepsei cu moartea, în Turcia. Prin abolirea acestei pedepse, Abdullah Ocalan va scăpa de pedeapsă capitală. Va fi bine sau rău, asta rămâne de văzut. Totuşi, primul ministru, Bulent Eccevit a ţinut să sublinieze: Dacă vom observa o mişcare a grupării teroriste PKK şi a altor grupări de acest gen vom lua măsuri drastice. Nu vom mai permite în nici un chip să mai dăm sacrificii umane. A.G. foto: Gülten Abdula

3 pagina / sayfa 3 TÜRKLERIN DILI Türkçe dünyanın en eski dillerinden birisidir. 8.nci yüzyılın ilk yarısında dikilen Orhun Abideleri dilimizin en eski yazılı belgeleridir. Eski olmasına rağmen bu belgeler yüksek bir dil tarih edebiyat ve sanat taşır. Bu tarihte Ingilizce ve Fransızca gibi Avrupa dilleri henüz doğmamıştı. Türk dilinin yaşı 8.inci yüzyıldan da çok eskilere gider. Millattan önce 4-3 bin yıllarda yaşayan Sümerlerin dilinde çok sayıda Türkçe kelime olduğu görülmüştür. Bu durum, Türkçenin yaşını milatan önce 4 bin yılına kadar gidebildiğini gösterir. Türk dilinin eskiliği kadar yaygınlığı da önemlidir. UNESCO verilerine göre: milyon kadar insan Türkçe konuşmaktadır. UNESCO verilerine göre konuşan insan sayısı bakımından Türkçe dünyanın 5.nci dilidir. Türk dili Ural-Altay dil ailesine girer. Ural Altay dillerinde: Macarca, Fince, Estanca ve Samoetçe vardır. Altay dilleri arasında Türkçe, Moğolca, Mançu, Tunguzca, Korece ve Japonca vardır. Ural-Altay dillerinin tamamı eklemeli dillerdir. Türkçe nin Özellikler 1. Türkçe, yazıldığı gibi konuşulan bir dildir 2. Türkçe, ses yönünden zengin bir dildir 3. Türkçe de tüm sesler yumşak ve kendine özgü ezgilidir. 4. Türkçe de hırıltı, kulak tırmalayıcı ve boğuk ses yoktur. 5. Türkçe de ünlüler arasında bulunan uyum, söyleyiş ve yazılışta büyük kolaylıklar sağlar. 6. Türkçe de kelimeler Romence, Fransızca ve Arapçada olduğu gibi erkek (Maskulin) ve dişi (feminin) diye sınıflara ayrılmaz. 7. Adlarda sayı tekil ve çoğul şekilleri olmak üzere ikilidir. İkizli, üçüzlü ad çokluğunu ifade eden gramatikal şekiller yoktur 8. Türkçede fiil tabanı, yani çekimsiz fiil kök ya da gövdesi aynı zamanda emir kipidir. 9. Türkçe de kök daima kelimenin(sözcüğün)başındadır. Üst üste ne kadar ek gelirse gelsin kökte herhangibir ses değişikliği olmaz. 10. Türkçe de sözcüklerde (kelimelerde) şekil birliği yerine ses birliği vardır. Yani sözcüklerin hecelerinde bir birlik varken kök ve görevli ekler arasında şekilce birlik yoktur. 11. Türkçe de bir nesnenin malı ya da onunla ilğili olduğunu ifade eden iyelik ekleri vardır. Annem dil birliğinin anlamı benim sahip olduğum anne demektir. Bu ifade çoğu avrupa dillerinde ayrı bir sözcükle yapılmaktadır. 12- Türkçe söz gruplarında ve cümlede esas öge yani belirtilmek istenen öge daima sonda, yardımcı öge başta bulunur. Türkçe bu özellikleriyle bir bilim dilidir. Türkçeyle bilimin her türlüsü yapılabir ve yapılmaktadır. Türkçe dünyanın en eski ve köklü dillerinden biridir. Daha ortada Ingilizce diye bir dil yokken 1400 yıl önce Orhun Abidelerinde Türkçeyle devlet felsefesi anlatılıyordu. Ahmet Yesevi, ilk Türk-Islam mutasavvıfı olarak Türklere Islamı ve tasavvufu tanıtmak için Hikmetlerini Türkçe yazdı. Türkçe söyledi. Hikmetler Türk dünyasına yayıldı. Türkçe canlandı. Bugün Makedonyalı, Üsküplü bir Türk Kazakistan a Almatı ya gitse bir kaç gün içinde günlük hayatını sürdürecek şekilde Kazak Türkçesini öğrenebilir. ve Kazakistan Türkçesiyle rahat bir şekikde anlaşabilir. Güzel Türkçemiz binlerce yıl yaşıyor. Insanoğlu var oldukça yaşamaya devam edecek... TÜRKÇENIN KONUSULDUĞU ALANLAR Türkiye den başka Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ale Azerbaycan, Türkmenistan Özbekistan, Kazakistan ve Kırgısiztan Cumhuriyetleri nde Türkçe konuşulur. Bu Cumhuriyetlerde resmi dil olarak Türk dili veya Türkçenin lehçeleri konuşulur. Türkçenin konuşulma alanı yalnız bu Cumhuriyetlerle sınırlı değildir: Çin Moğolistan, Şran, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Beyaz Rusya (Belorusya) Litvania, Gürcistan, Moldovya, Polanya, Irak, Suriye, Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Sırbistan ve Romanya da Türkçe konuşan topluluklar vardır. Rusya Federasyonundaki Türklerin çoğu Özerk Cumhuriyetler oluşturmaktadır. Tataristan, Başkurdistan, Çoğaşistan, Saha Yeri (Yakutistan), Tuva, Kabartayda Balkar Özerk Cumhuriyetleri yani sıra Özerk Bölgeler de vardır. Dağılık Altay, Hakas ve Karaçay Özerk Bölgeleri. Bütün bu Özerk Cumhuriyetler ve Bölgelerde Türk Lehçeleri resmi dil olarak kullanılmaktadar. Çin deki Uygur Özerk Bölgesinde Uygur, Kazak, Kırgız Lehçeleri resmi dil olarak kullanılmaktadır. Namık Kemal Yıldız Köstence, Ovidius Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Okutmanı Pământul numit cândva Scythia Minor, unde bătrânul Istru îşi adună domoalele şi tulburatele ape în undele limpezi şi albastre ale Pontului Euxin, este un depozit de istorie, o mare şi fascinantă cronică, încă nedescifrată îndeajuns, căreia abia - nu este nici o exagerare - dacă i s-au cerecetat câteva file. Aici, un ţăran trăgând brazdă adâncă descoperă o întinsă necropolă cu osemintele strămoşilor săi din veacul al IX-lea sau al X-lea, dincolo, un viticultor, săpându-şi via, scoate cu botul hârleţului un vas cu monede turceşti din veacul al XVIII-lea. Prin poziţia sa aproape unică, Dobrogea a adunat îm miezul fiinţei sale ceea ce drumurile din cele patru puncte cardinale, trecute prin cele două continente - Europa şi Asia - au adus şi au depus aici într-un imens proces de deplasări umane în timp de veacuri. Dobrogea a fost încadrată pe deplin în sistemul administrativ otoman, către sfârşitul secolului al XV-lea imediat după cucerirea marilor porturi Chilia şi Cetatea Albă (1484), în vremea sultanului Bayazid al II-lea. Ţinutul dintre Dunăre şi Mare a fost organizat ca udj (provincie), a cărei conducere revenea beylor de margine (udj-bey), cu reşedinţa în cetăţile de frontieră. A fost inclusă în sangeacul de Silistra la o dată care nu poate fi stabilită cu exactitate această unitate făcând parte la rândul său din vilayetul Rumeliei. Paralel cu această colonizare musulmană, a mers şi schimbarea toponimiei dobrogene: mai întâi în jurul cetăţilor, la Yeni-Sala şi Silistra, apoi de-a lungul marelui drum turcesc care, venind dinspre pasurile Balcanilor, ducea prin Bazargic, Kara-Su (devenită mai apoi Medgidia) şi Babadag, spre a ajunge la vadul dunărean al Isaccei. Unele ne arată populaţiile pe care le-au găsit turcii aici, sau care s-au stabilit în timpul lor. Aşadar avem Anadol-Köy (Satul Anatolienilor), Arnaut-Köy (Satul Albanezilor), Laz-Mahale (Mahalaua Lazilor), Vlah-Köy şi Vlahlar (Satul românilor). Alte nume ne arată ocupaţia locuitorilor: Arabacilar (Cărăuşii), Kasap-Köy (Satul Măcelarilor), Dulgher (Tâmplarilor), Nalbant (Potcovarul), Terzi-Köy (Satul Croitorilor). O altă categorie de nume arată ocu-paţia, păsările caracteristice regiunilor: Atmagea (Şoimul), Balabancea (Eretele), Bülbül (Privighetoarea), Cuzgun (Corbul), Kartal (Vulturul). Nu lipsesc nici numele privitoare la copacii din regiune: Kara ağacı (Ulmii), Cavaclar (Plopii), Kara-pelit (Stejarul negru), Karaorman (Padurea neagră). Avem nume referitoare la pescuit: Cherhana (locul unde se adună şi se sărează peştele) sau referitoare la caracterul geografic al terenului precum: Altân Tepe (Dealul de Aur), Bugeac (Colţ de ţară), Bogaz (Bogaz) (Gura unei ape), Ceatal (Çatal) (Bifurcare), Ceamurlia (Nămoleasa). HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 DIN ISTORIA DOBROGEI Urmează o sumă de nume compuse: bair (deal), dere (vale), iuc (moviliţă), bunar (fântână), çişme (izvor), dag (dağ) (munte), tepe (deal), ghiol (lac). Numirile topice româneşti abundă însă nu numai în jurul aşezărilor locuite de români, cât şi în cele locuite de populaţia musulmană. În apropiere de Beş-Tepe apar în hărţi Valea Lutului Alb şi dealul Turia, iar în zona complexului de lacuri Razelm-Sinoe, insulele Bisericuţa şi Grădişte. Paşnica convieţuire de-a lungul secolelor a populaţiei româneşti şi turceşti este evidentă în situaţia creată după anul 1878, când Dobrogea revine României. Politica României de încurajare a revenirii populaţiei musulmane este vizibilă prin faptul că o parte dintre vechii locuitori turci şi tătari care au emigrat după 1877 s-au reântors la căminele lor. Pe tărâmul cultelor, statul şi-a asumat prin Legea organică a Dobrogei, obligaţia salarizării personalului şi întreţinerea principalelor moschei din Tulcea, Constanţa, Babadag, Măcin, Medgidia, Hârşova, Isaccea, Sulina, Mangalia, precum şi numirea de hogi în funcţiile de învăţători de limba turcă, chiar şi în şcolile româneşti frecventate de copii de religie musulmană. Oriunde în Dobrogea, crusta de pământ este scrijelită, omul află alte şi alte mărturii despre tulburătoarea sa devenire: în ţinutul pontic, el, omul sălăşuieşte neîntrerupt de o sută de mii de ani. ADRIAN NASTASIA CURSURI DE PERFECŢIONARE LA CONSTANŢA În perioada 29 ianuarie - 5 februrie 2000 se vor desfăşura cursuri de perfecţionare pentru cadrele didactice ce predau limba turcă. Astfel toţi profesorii care predau limba turcă indiferent de nivelul de pregătire sunt obligaţi să participe la aceste cursuri pentru a avea dreptul să predea şi anul şcolar Spre deosebire de anii anteriori, în anul şcolar următor profesorii actuali care predau disciplinele limba turcă şi religie musulmană în şcolile din România nu vor mai avea dreptul de a mai preda aceste discipline în cazul neparticipării la acest curs. Dealtfel, pentru a evita orice suspiciuni, în acest an repartiţiile pentru aceste discipline se vor face încă din luna mai. Pentru o bună desfăşurare a acestui curs Ministerul Educaţiei Naţionale a colaborat în mod activ cu Inspectoratul Şcolar Judeţean Constanţa, cu Uniunea Democrată Turcă din România precum şi cu U.D.T.T.M.R. În vederea realizării acestui curs Comisia de Învăţământ a U.D.T.R. a întreprins toate formalităţile necesare demarării în cele mai bune condiţii a acestui curs. Cursurile vor fi ţinute de cadre didactice de prestigiu din Republica Turcia ca d-l Mustafa Çalışkan, ataşat pe probleme religioase la Consulatul General al Republicii Turcia, d-l Namık Kemal Yıldız, lector universitar la Facultatea de Litere din cadrul Universitaţii Ovidius Constanţa, Ismail Kırcan şi Mehmet Kırmızıgül, profesori la Liceul Teologic Musulman şi Pedagogic Kemal Atatürk. În încheiere nu putem decât să urăm succes deplin acestei acţiuni şi să-i asigurăm şi în continuare pe profesorii de limba turcă şi religie musulmană de susţinerea efectivă a Comisiei de Învăţământ de la Uniunea Democrată Turcă din România. ERVIN IBRAIM ISIM Bu konuda öğreneceklerimiz 1. Isim 2. Isim Çeşitleri 3. Isim Tamlaması 1. Isim. Bazı canlı varlıkları, bazı cansız varlıkları tanıtmayan yarayan kelimedir. Örnek: - Rahmi, Elif, dede, çocuk - köşk, nisan, ay, çiçek, koku, sandaliye, dolap, kitap. 2. Isim Çeşitleri. a) Varlıklara verilişlerine göre: özel isim: Ali, Elif, Ayşe, Doğan v.b. MORFOLOJI cins isim: dolap, kitap, kalem, defter v.b b) Varlıkların oluşlarına göre: madde ismi: mâna ismi c) Varlıkların sayılarına göre: - tekil isim - çoğul isim - topluluk isimleri Varlıklara verilişlerine göre isimler Cins isim: Aynı türden birden fazla varlıklara verilen isme cins isim denir. Örnek: torun, oyun, bahçe, fidan, gül, nisan. Özel isim: Bir tek varlığın adı olan kelimelere özel isim denir. Örnek: Elif, Adnan, Ayşe, Elvir. Özel isimleri genel olarak aşağıdaki gruplarda toplayabiliriz. - kişi adı ve soy adı: Elif, Emin ÖZTÜRK - özel coğrafya adları: Akdeniz, Avrupa, Istanbul boğazı, Atatürk Bulvarı, Uludağ, Milli Eğitim Bakanlığı, Sabah, Türk Ansiklopedisi. Özel isimlerin ilk harfi büyük harfle yazılır. Özel isimlere gelen ekler kesme işareti ile ayrılır. Varlıkların sayılarına göre isimler - tekil isimler: Atatürk, Ahmet, çocuk, kalem, v.b. - çöğul isimler: çocuk-lar, kalem-ler, Ahmet-ler. Yapılarına göre isimler: - basit isimler: bahçe, ağaç, fidan. - birleşik isimler: tuzluk, köylü, Türkçe, arkadaş, gelinçik, öğretmen. Nermin ve Murat Asan

4 HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 pagina / sayfa 4 Türk Dünyasında acı bir kayıp Türkler tarihte kahraman bir millet tanılmaktadır, aynı zamanda da sanata, müsikiye ve edebiyata ne kadar düşkün olduklarını da görüyoruz. Şairlerimiz dünya edebiyatında yer almışlardır. Şiirler okunuyor, Türk Şiir yarışmaları düzenleniyor ve son yıllarda da Türk Dünya Şiir festivaleri sık sık yer almaya başlamıştır. Bu fırsat içinde şairlerimiz bir birini tanımışlardır ve birbirinden yetkinlenmişlerdir. Böylece Gagauz Türk bilim ve edebiyatçılarımıyı Dimitri Karaçoban, Dionis Tanasoglu, Nikolai Babaoglu, Mine Köse, Tudorka Arnaut, Olga Radova, Petri Yalancı, vs tanıyabildik. Onların şiirleriyle gönlümüzü yıkadık. Ama ne yapalım. Bu fani dünyadan gitme zamanı gelince, her şeyimizi bırakıp Allah a doğru yol almış gidiyoruz. Sıra sıra yılının sonu böyle bir yolcunun haberi ulaştı. Mine Köse, Gagauzların sevilen şairi, gözlerini yummuş, uzun bir uykuya dalmış dediler... Kimdir Mine Köse? 1933 yılında, Beşelma köyünde bir çifti evinde dünyaya gelmiş. Ikinci Dünya Savaşının acı günlerinde çocukluğunu geçirmiş. Stalinin acımasızlık sürgüne düştü. Ilk öğrenimini bitirdikten sonra kolhoz işçisi olarak bir müddet çalıştı. Daha sonra Dimitri Karaçonban ile beraber Harkov kentinde inşat bölümünde çalıştı. Kahul kentinde Pedagoji tahsilini tamamladı, ve Kişinev de Üniversitesi nden mezum olunca doğum yerine gelip orta okulunda müdürlük görevini aldı.bu sırada küçük yaşta başlamış şiirlerini ele alıp yazmaya devam etti. Yerli ve yabancı dergilere de şiirleri, makaleler, araştırmaplar yer almaya başladı. Beşelma köyünde bulunduğu gagauz müzesinin müdürlüğünü yaptı. Bir müdet Kültür Bakanı görevinde bulundu. 66 yaşında, beyin kanamasından veda etti. Allah Rahmet eylesin. (Ayyıldız gazetesinden) Calendarul cultural al lunii ianuarie de ani de la moartea lexicologului şi editorului francez Pierre Larousse.. de ani de la naşterea cîntăreţului american de muzică rock, Elvis Presley de ani de la naşterea scriitorului francez Pierre Loti, cu o bogată activitate diplomatică la Istanbul şi un prieten sincer al poporului turc. Cunoscând bine poporul turc şi tradiţiile sale, cu pana şi glasu-i hotărât Loti a apărat cauza acestui popor în faţa marilor puteri apusene. In primul război mondial, Turcia se afla în plin război de apărare, iar prietenul ei sincer, Loti, se luptă între viaţă şi moarte. Mustafa Kemal Ataturk, aflând de boala acestuia, trimitepe soţia ambasadorului Turciei la Paris, Mufide Ferit Hanîm, să-l viziteze şi cu această ocazie să-i ofere în dar un covor ţesut din lacrimi şi durere de mâinile femeilor turce pe care scriitorul francez le-a admirat şi le-a iubit. În amintirile sale, doamna Mufide nota:...bolnav, aşezat între perne, Loti plângea fără să poată scoate măcar un sunet. Clade Farrere, aplecat asupra bolnavului, într-o caldă îmbrăţişare, plângea şi el. La un moment dat, Loti s-a oprit din plâns şi cu glas stins începu: eu voi muri, dar tu, trebuie să-i aperi pe turci, Îţi jur, până la moarte, îţi jur să-i apăr pe turci cu toată fiinţa mea, veni răspunsul lui Farrere. Gülten Abdula Ünlü Fransız yazar ve düşünür, Türk dostu Pierre Loti nin Türkiye ile ile ilgili yazdığı mektuplar yayınlanıyor. Loti nin doğumunun 150.yılı sebebiyle, Kültür Bakanlığı, bir dizüetkinlik yapmayı planlıyor. Bu çerçevede, Loti nin Türkiye hakkında yazdığı mektupların yayınlanması, daha önce faaliyetine son verilen Pierre Loti Dostları Derneği yeniden kurulacak kültür Bakanlığı tarafından, Istanbul Eyüp te bir Pierre Loti Dokümantasyon ve Araştırma Merkezi oluşturulacak. Fransız ve Türk bilim, edebiyat adamları tarafından, 4.5 mayıs 2000 tarihinde 21.Yüzyıla girerken, pierre Loti nin 150. doğum yıldö-nümününde Türkiye ve Avrupa nın siyasal edebi ilişkileri konulu bir toplantı düzenlenecek. Loti hakkında yapılan yayınlar, lisanüstü ve doktora tezleri destelenecek. Ana dilim, ana dilim Sensiz ben soluksuz gibi, Gece gündüz sen aklımda, Gagauz un şu kanında. Senin, dilim, kökün derin. O büyük silsileden gelir: Oğuz sızıntısı kavi, O çok halkı kardeş etti. Ana dilim, ana dilim. Sen başsın eminim benim. Haliz kızgın da ürecüm. Güneş gibi de kısmetim. ANA DILIM Mine Köse Mina Köse (sağada) Yazarımız Nastrattinoğlu ile Komrat ta Folosirea pereţilor şi a curţilor, un factor evident de tranziţie constituie o modalitate de exprimare a proprietăţii. Sistemul spaţial al unui palat (sau al oricărei alte structuri cu aceasta destinaţie) reflectă expresia sistemului comportamental uman. In acest context, comportamentul şi interacţiunea nedorite, pot fi prevenite (sau controlate) cu ajutorul legilor (maniere, ierarhizare, evitări) sau arhitecturii care crează spaţii (zone), care la rândul lor fac posibilă crearea sistemului prin intermediul căruia se formează, se menţin şi se integrează identităţile de grup. 24 Ianuarie : aspiraţie de veacuri a poporului român, unirea Principatelor - un act istoric esenţial spre realizarea deplinei unităţi de stat a tuturor românilor - a fost înfăptuită prin voinţa naţiunii. Stemele reunite ale Moldovei şi Ţării Româneşti din imaginile alğturate, aflate într-o impresionantă diversitate de motive şi imagini artistice, au încununat frontispiciile multor hrisoave simbolizând aspiraţia necontenită a românilor spre unire. Ne çok sen geçirdin, dilim, Ama kaldın diri. Da bugüne bugün halkım seni. Koruyor gözlerini gibi. Nice fidan gitmez köksüz. Öyle insan olmaz, dilsiz. Ben şükrederim dilime. Ondan hoşluktur keyfime. Informaţii istorice despre palatul Topkapi Pentru acest motiv toate palatele legendare, care s-au format în jurul unui sistem de curţi - Beijing sau Oraşul Interzis, Delhi, Akra, Fatephur Sirki şi Alhambra - etalează o spaţialitate izbitoare/ similarităţi de organizare. Deoarece viziunea filozofică a conducătorului absolut asupra a ceea ce ar trebui să fie constituenţii administrative şi de reşedinţă s-a învârtit în jurul unui sistem de comportament şi tradiţie umană, ele, în mod natural reflectă surse similare ce constitue principala orientare. Astăzi Palatul Topkapî funcţionează ca muzeu şi din acest motiv numai o mică parte a domeniului original poate fi apreciată. Ravagiile timpului au dus la distrugerea (din cauza focului) si demolarea (prin noile construcţii) a multora din structurile originale. In ciuda acestui fapt, organizarea spaţială din sec XV. bazată pe ordinea celor trei curţi care integrează, desparte şi defineşte cererile funcţionale ale palatului de reşedinţă, de ceremonie si funcţie, au rămas radical de intacte. Aceste necesităţi individuale au dus la formarea de aglomerări care au evoluat în jurul curţilor mai mici din moment ce acest fapt era dictat de sistemul formativ al grupurilor, corpurilor, claselor si instituţiilor sociale si funcţionale care l-au ocupat. Aceste aglomerări nu sunt izolate, ci sunt legate de curtea principală, creând un microcosmos care reflecta perfect statul pe care il adapostea. Topkapi: palatul fericirii, de Ahmet Ertuğ si Ibrahim Koluk Traducere şi adaptare de Bediha Cocoi

5 pagina / sayfa 5 HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 Ibrahim Müteferrika Matbaayı Osmanlılara sokan Erdal asıllı Ibrahim Müteferrika dır ( ). Onun Müslüman oluşu hakkında 18. yüzyılında Seyernak ve 1912 de ondan aldığı bilgileri yorumlayarak Istanbul da Türkçe bir makale yayınlayan rahip Karaçun gibi Macar yayanların verdikleri bilgiler uzun yıllar tartışılmadan doğru kabul edilmiştir. Karaçun özetle şunları yazar: Ibrahim Müteferrika ülkesinde Protestan papazı olmak istiyordu. Bu nedenle koleje devam etti.18 yaşlarında iken, Osmanlı askerleri, kurtuluş parası (fidye.i necat)almak umuduyla onu esir aldılar. Fakat bu yoksul genç için para veren çıkmadı ve o Istanbul a getirilip esir olarak satıldı. Kaba ve zalim bir adamın eline geçti, uzun müddet sefiane yaşadı. Köleliğe daha fazla dayanamayıp Islam i kabul etti (özgürlüğüne kavuştu), Ibrahim adını aldı. Zeki ve becerikli olduğundan birkaç yılda Türkçeyi öğrendi, Risale-i Islamiye başlıklı Islamiyeti savunan bir kitap yazdı... Bu iddiaları ilk kez Niyazi Berkes eleştiri süzgecinden geçirmiş (1962) ve geniş ölçüde hayal ürünü olduklarını, art niyetle yazdıklarını ileri sürmüştür. Şöyle ki, Ibrahim Müteferrika, Hırstiyan iken, Katolikliğin amansız biçimde karşı olduğu Protestanlığın Unitarian kilisesine bağlı idi. Unitarianlar, bir çok Katolik inanışını (Isa nın Tanrısallaştırılması, vs.) saçma buluyorlar, vicdan özgürlüğü vb. ilkeleri savunuyorlardı. Unitarian olan, ilahi dinleri inceleyip karşılaştırmış, bir taraftan da Katoliklerin baskıları altında kaldığından Türkleri ve Islamiyeti kurtarıcı gibi görmüş Ibrahim Müteferrika nın Islamiyeti ve Türklüğü kendiliğinden seçmesi de pekala mümkündür... Bu açıdan bakılırsa, Katolik rahibi Karaçun ve öteki Macar yazarların, Ibrahim Müteferrika nın esaret, kölelik ve zulüm altında Müslüman ve Türk olduğunu ileri sürmüş olmalarında dinı duygularının etkisi bulunduğunu düşünmek akla yatmaktadır. Ne var ki, onların bu iddiaları geçerli sayılmış, kitaplarımıza, ansiklopedlirimize girmiştir... Özetle, onun nasıl müslüman ve Türk olduğu bilinmiyorsa da, sözü geçen Macar kaynaklı iddialar da şüpheli görünüyor. Müslüman olduktan sonra kendini yetiştirmeye devam eden Ibrahim Müteferrika bazı müsbet ve sosyal bilimlerde oldukça bilgi sahibi olmuş, bildiği Macarca, Yunanca, Latinceden başka Türkçe, Arapça, Farsça öğrenmiştir. Risale-i Islamiye denen kitapçığı da sanıldığı gibi Islamiyeti savunmayı konu almaz. Katoliklik ve Papalığa şiddetli hücumları kapsar. Sadrazam Damat Ibrahim Paşa, değerini farkediponu koruyuculuğu altına almıştır. Müteferika Istanbul da ölmüştür de Müteferika, Paris te matbaaları görmüş, Istanbul da matbaa açmak düşüncesiyle dönmüştü. Bu nedenle o da Müteferrika ile beraber çalışmıştır. Ibrahim Müteferrika nın matbaa kurulması için fikir ve çalışmaları Ibrahim Müteferrika, basım sanatının yararları konusunda Vasilet üt Tıbaa başlıklı bir gerekçe kaleme alıp Sadrazam Damat Ibrahim Paşa ya sunmuştur. Burada matbaanın alınmasının neden gerektiği ve sağlayacağı yararlar çok açık ve güzel dile getirilmiştir. (Hayatı ile ilgili geniş açıklamalar Yıllık dergisinde bulunacaktır) Mihai Eminescu Zaman geçer, zaman gelir, Eski yeni hepsi birdir. Kötü nedir, iyi nedir, Düşün- taşın, akıl erdir. Umudu ve kaygıyı kes, Dalga, dalga gibi geçer; Çağrı imiş, veya heves, Umursama, hepsi geçer! Çok şey geçer göz önünden, Kulağımız çok şey duyar, Hepsini anlar görünen, Önemsiyen, acep kim var? Dura-dur sen bir kenarda, Kendini bul, kendine gir, Çünkü boş patırdılarla Zaman geçer, zaman gelir. Aldan masın akıl, şuur, Mutluluğun maskesine; Maskeler değişe durur, Yarın bugünün tersine. Güvenme sakın zamana, Zaman oynak, geçicidir, Bu gerçeği kavrayana Eski yeni hepsi birdir. Sen kendini tiyatroda Seyircinin biri addet, Dört rol varsa bir oyunda, Aktör hep aynıdır, fark et, Sahneyi ciddiye alma, Usulcacık köşene gir, Seyret oyunu da anla: Kötü nedir, iyi nedir. Geleceği ve geçmişi Yaprağın iki yüzüdür, Görmesini bilen kişi, Sonda başlangıcı görür, Neler geçmiş, ne olacak, Aynı bugünkü şeylerdir tümünün boşuna ancak, Düşün, taşın, akıl erdir. GLOSSA (Açıklama) Bu dünyada olan biten, Aynı yasalara kuldur; Oldu olalı bu alem Hem neşeli hem mahzundur. Oyun birdir, maske ayrı, Türlü esgi, aynı nefes! Bu hallere alış gayrı, Umudu ve kaygıyı kes! Kes umudu, alçaklara Açık dururken her yol! Aptalı ders verir sana, Sen ister us kaynağı ol! Kaygıyı da at bir yana, Birbirini yer köpekler, Uyma onlara, aldanma, Dalga, dalga gibi geçer! Deniz kızı cilvesiyle Çok tuzak kurdurur hayat, Düşme sakın bile bile, Rol değiştirmektir maksat. Sen kendi yolundan şaşma, Her ne görsen, çıkarma ses, Ve hiç birine yaklaşma: Çağrı imiş veya heves! Sataşanlardan uzak dur, Küfretseler yanıt verme! Mademki huyları budur, Onlara sen yol gösterme! Desin alem her ne derse, Geçsin öne her derbeder, Ağlar veya gülerlerse, Umursama, hepsi geçer. Çağrı imiş veya heves! Dalga, dalga gibi geçer, Umudu ve kaygıyı kes. Düşün-taşın, akıl erdir: Kötü nedir, iyi nedir, Eski yeni hepsi birdir, Zaman geçer, zaman gelir. Romenceden çeviren: Ismail Ziyaeddin Ştiaţi că la ian. se împlinesc 110 ani de la naşterea scriitoarei, diplomatei şi omului de cultură Marta Bibescu, iar sediul Consulatului General al României de la Istanbul se află în incinta palatului ce a aparţinut acesteia, un palat prin saloanele căreia s-au perindat paşii multor personalităţi ale culturii şi diplomaţiei româneşti. Asemenea locuri ar trebui să fie puncte marcante. Păcat că nici un semn nu marchează acest loc unde o femeie delicată ştia să adune în palatul său toată floarea orientului şi apusului. S-a întâmplat la 3 ianuarie Se împlinesc 202 ani de la moartea lui Şeyih Galip, poet de seamă a literaturii turce Divani. Se împlinesc 444 de la moartea poetului Fuzuli, poet al aceleiaşi perioade Divani. Se împlinesc 499 de ani de la moartea marelui poet şi om de litere al lumii turce Ali Şir Nevai. Ali Şir Nevai ın bir portresi. Çağatay Türklerinden olan Ali Şir Nevai, Orta Asya Türk edebiyatını, yükselişinin en yüksek noktasına ulaştıran mehşur Türk şairi ve edebiyatçısı, 3 0cak 1501 yılında vefat etmiştir. Gazel Ali Şir Nevai În inimă, iubire, văpaie mi-ai aprins, Şi-ai spulberat cenuşa-n văzduhul necuprins. Pe cer bătut-ai stele: suspinele-scântei, Şi îngeru-şi va arde aripile, atins. Cu bucla mătăsoasă fiinţa mi-o legaşi, Făcându-mă de toate să uit, cu dinadins. O, lacrim-a iubirii, vrei drulul să-i aşterni, De-aceea la-ntâlnire din ochi mi te-ai prelins. Şi bezna despărţirii pe lume de-a căzut Tu, lacrimă, pe boltă făcliile le-ai stins. Dar ceru-a fost în noaptea plecării vrăjitor, Căci soarele de aur pe frunte i l-a prins. Mereu la pragu-acesta cerşi-va Navoi, Oricât o să-l alunge zburdalnica pe-nvins.

6 HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 pagina / sayfa 6 HIRKA-I SAADET DAIRESINDE, BIR RAMAZAN ZIYAFETI... HANIMLARLA BAŞA Hz. Aişe Hz. Aişe ile Peygamber Efendimiz arasındaki aile bağı; sevgi, muhabbet, anlayış, hoşgörü ve hürmet esası üzerine kurulmuştur. Öyle ki, Efendimizle koşu yaptığı; mızrak oyunu oynayan Habeşlileri seyrettiği; Peygamber e nazlanmaktan hoşlandığı bilinen, rivayetler arasındadır. Hz. Resulullah ın da onunla bir arada bulunmaktan, gece seyhatlerini birlikte yapmaktan, davetlere onunla katılmaktan, sorularına cevap vermekten ve sohbet etmekten çok hoşlandığı bilinmektedir. Kısacası Hz. Aişe nin Peygamberimizin yanında bir mevkii vardı. Ev işlerini kendi yapar, nafile ibadetlerle meşgul olur, kadınlara namaz kılarken imamlık ederdi. Peygamberimize karşı derin sevgisinin yanında, itaatkarlığı ve sünnet-i seniyyeyi dikkatiyle de temayüz etmişti. Kanaatkar, mütevazı idi. Öksüz çocukları himayesine alır, onların terbiye ve yetiştirilmesine itina eder, sonra da evlendirirdi. Bazı rivayetlerde sayıları 62 yi bulan köle ve cariyeyi azat etmişti. Bunların bir kısmı ileride ilim ve hadisle meşgul olmuştur. Hz. Aişe kimsenin aleyhinde konuşmaz, geceleri namaz kılar, gündüzlerin çoğunu oruçlu geçirirdi. Hz. Peygamber zamanından başlamak üzere kadınların eğitim ve öğretimiyle çok yakından meşgul oldu. Etrafından kendini dinleyen ve hadis nakleden pek çok kadın ve genç kız yeraldı. Böylece o hem bizzat hem de yetiştirdiği öğrencileri ile Islam ın ilme ve bilgiye verdiği önemi bütün Islam dünyasına göstermiş oldu. Hz. Peygamber rahatsızlığında diğer eşlerinden izin alarak Hz. Aişe nin odasına geçti. Mübarek başı onun kucağında olduğu halde son nefesini verdi ve eşinin odasına defnedildi. Hz. Resulullah dan sonra 47 yıl yaşayan Hz. Aişe, 65 ya da 66 yaşlarında bir Ramazan gecesi vitir namazını eda ettikten sonra Medine de vefat etti. Vefatı Medine de üzüntü yaratmış ve aynı gece cenazesi kaldırılmıştır. Hanımlar da dahil olmak üzere bütün halk geceleyin Cennet-ül Baki ye gelmiş, mezarlığın ortasında namazı Ebu Hureyre tarafından kıldırılmış, vasiyeti üzerine de aynı yere defnedilmiştir. Ayşe Sucu/ TDV Kadın Kolları Başkanı Yavuz Sultan Selim le birlikte Topkapi Sarayi yeni ve güzel bir geleneğe daha şahit olmaya başlamıştı yılı ve onu takip eden senelerde, her Ramazan ayının onbeşinci günü yaklaşırken, bütün saray halkında bir telaş, bir koşuşturma, bir harekettir gözlenirdi. O gün herkes için heyecenla beklenen büyük bir gündü. Paşalar, vezirler, şeyh-ül lslam, vezir-i Azam, gibi devlet ileri gelenlerinin mekanlarında bir hareketlilik olurdu. Hirka-i Saadet dairesindeki telaş, heyecan ve koşuş- turma ise başka bir alemdi. Uzun ve geniş kollu hırkanın içerisinde yer aldığı sanduka, Revan Odası na nakledilerek, dairenin hertarafı süpürülür, silinir, duvarlar gülsuyu ile yıkanır, misk ile kokulandırılırdı. Dairenin sutunları cilalanıp, öd ağacı ve buhurlar yakıldıktan sonra, içinde Mukaddes Emanetler i taşıyan sanduka 15 kadar hane-i hassa ağasının refakatinde dualar ve salavat-ı şerifeler ile tekrar yerine konulurdu. Nihayet Ramazan ayının onbeşi gelince, bütün devlet erkanı, alimler, yeniçeri ve sipahi ağaları öğlen namazına doğru Topkapı Sarayı nın Bab-üs Saade diye anılan, Akağalar kapısı önünde toplanırlar ve sadr-ı azamın teşrifini beklerlerdi. Bu arada şeyh-ül lslam da hanesinden çıkarak öğlen namazını kılmak üzere doğruca Ayasofya Camii ne gelirdi. Şeyh-ül Islam ın Ayasofya Camii ne gelmiş olduğu haberi saraya ulaştıktan sonra, sadr-i azam, Bab-üs saade de kendisini bekleyenlerin yanına gelir ve onlarla birlikte Ayasofya Camii ne giderdi. Burada bütün cemaat toplu halde öğlen namazını eda ettikten sonra, büyük bir alay halinde salavat-ı şerifeler okuyarak Arz Odası na gelirlerdi. Padişah ise öğlen namazını kendi dairesinde eda eder ve devlet ileri gelenlerinin Ayasofya dönüşünü beklerdi. Bu arada Hırka-i Saadet, öğlen namazından iki saat kadar önce, Has Oda vazifelileri tarafından gümüş sandukasıyla birlikte sehpanin üzerinden alınarak, birbiri üzerine konulmuş, sim sırmalı, işlemeli yastıklar üzerine bırakılır, daha sonra da Kur an-ı Kerim okumaya burada devam edilirdi. Padişah ile beraber başta şeyhül islam ve sadr-i azam olmak üzere vezirler, alimler, Istanbul da bulunan diğer devlet adamları, sipahi ve yeniçeri ağaları, silahdar ağa (Padişahın kılıçlarının ve bu dairedeki hazinenin mesuliyetini taşır), çuhadar ağa (Padişahın kürk ve elbiselerinin baş sorumlusudur. Padişah dışarı çıktığında yağmurluk ve altın bir matara içinde suyunu taşır.), rikabdar ağa (Padişahın pabuçlarına bakmak, giydirmek, özel gezilerinde ata binerken özengisini tutmak ve tüm gezilere katılmak ta onun görevidir.), peşkir ağası, anahtar ağası, baş çuhadar gibi erkan sırayla toplu halde Hirka-i Saadet dairesine girerlerdi. Daha sonra daima padişahın yanında yer alan altın anahtar ile büyük sanduka açılır, yeşil ipek kadifeden sim sırmalı ve ince işlemeli yedi bohçaya sarılı, altından yapılmış bir çekmece böylece açığa çıkartılırdı. Üst tarafından iki kanadı bulunan bu altın çekmece de yine padişah tarafından muhafaza edilen bir başka altın anahtarla açılır, bununda içinden yedi bohçaya sarılı bulunan Hırka-i saadet meydana çıkartılırdı. Bütün bu işier yapılırken müezzinler, diz çöktükleri yerden hiç durmaksızın Kur an-i Kerim okumaya devam ederlerdi. Bütün bu işlemlerden sonra Hırka, nihayet iyice açığa çikartılırdı. Hırka yi önce padişah öper, yüz ve gözlerini Hırka ya sürerek, Hz. Muhammed in şefaatini dilerdi. Padişahtan sonra şeyhül Islam ve padişahın işaret ettiği diğer şahislar büyük bir edep ve saygı ile huzur-i hırkaya dahil olurlar, öpüp iki gözlerine sürdükten sonra, gerisin geriye giderek bir kenara çekilirlerdi. Bu arada Hırka-i Saadet in yanında duran padişah üzerinde; Hırka-i Hazret-i Fahri Resüle Atlas-ı Çarh olamaz payendaz, Yüz sürüp zeyline, takbil ederek Kıl şefi-i ümema arz-ı niyaz. RAMAZAN BAYRAMI Ramazan bayramın birinci günü 8 Ocak 2000 Cumartesi günüdür. Bu tarihten itibaren kutlamaya çalışacağımız Ramazan Bayramı, nufusu bir buçuk milyarı aşan Muslümanların gönüllerinde sevgi ve kardeşlik duygularının filizleneceği, mü minlerin arasında birlik ve beraberliğin en güzel şekilde tezahür edeceği, camilerin tıklım tıklım dolacağı, ilahi rahmetin çağlayacağı ve iman dolu kalplerin huzur bulacağı müstesna bir gündür, Yani Bayram, Allahı bir, Peygamberi bir, Kitabı bir, aynı kıbleye yönelen, aynı heyecanı taşıyan Müslümanların sevinclerini paylaştığı milli birlik ve beraberlik duygularının zirveye ulaştığı, dayanışma ve kaynaşmanın daha fazla yoğun yaşandığı mukkades, bir gündür. Bayram sevinç ve nice günü demektir, zira Mü min bir ay boyunca nefsiyle yaptığı mücadeleği kazanmanın huzuru ve mutuluğu içindedir. Öteden beri her milletin kendisine özgü dini günlerini, milli ve tarihi hatıralarını canlandıran bayramları vardır. Medine halkının da cahiliyile döneminden kalma iki bayramları vardı. Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) Medine ye hicret ettiydi zaman Islam Dini ni kabul eden Medineniler bayram günlerini Efendimize anlattılar. Peygamberimiz (sav) de onlara Allah sizin için o iki sevinçi gününden daha hayırlı iki gün vermiştir ki, onlar Ramazan ve Kurban bayramlarıdır. Görülüyor ki, Ramazan bayram, iki büyük dini bayamdan biridir. Her dini bayramda olduğu gibi, bu bayram da birlik ve bütünlüğümüzü daha iyi bir şekilde perçinlemeli, bütün Müslümanlarda sevgi, saygı ve merhamet duyguları coşmalı, küskünlük ve dargınlıklar ortadan kaldırılmalıdır. Zira Müslümanların birbirlerine dargın durmaları, dinimizin hiç bir surette hoş görmediği bir davranıştır. Bu nedenle bayramın namaz ve ehemmiyetine uygun düşen Peygamberimiz (sav) in inci gibi sözlerinden bazılarının meallerini vermek istiyorum. Sevgili Peygamber Efendimiz buyuruyor. Sizden biriniz, kendisi için sevdiğini kardeşi için de sevmedikçe iman etmiş olamaz : Allah a yemin ederim ki, iman etmedikçe cennete gire- Muhammed Peygamberimizin mendili mezsimiz. Birbirinizi sevnedikçe de tam iman etmiş olmazsınız. : Ey Allahın kulları! Kardeş olunuz. Müslüman Müslümanın kardeşidir. Ona zülmetmez, onu yardımsız bırakmaz. Ona hor bakmaz., Hısım ve akrabayı ile alakayı kesenler cenette giremez., Insanlara merhamet etmeyen kimseye Allah kimseye etmez. O halde, Bayram süresince, karşılaştırdığmız kimselere güler yüz gösteremek, Fakirlere yardımda bulunarak, onları sevindirmek, ana- babamızı, büyüklerimizi ve dostlarımızı ziyaret etmek, din kardeşlerimizin bayramını tebrik etmek, olülerimiz için sadaka vermek, kabirlerini ziyaret ederek, Kuran okutmak ve dua etmek, dargınlıkları bırakarak, dargınları barıştırmak, hediyeleşmek, özellikle çocuklara hediyeler vererek sevindirmek bütün insanlarla iyi geçinmek, manevi değerlerimizi, örf ve adetlerimizi korumak gibi yapmamız gereken başlıca görevlerimiz vardır. Bu duygu ve düşüncelerle, Romanya da yaşayan vatandaş ve soydaşlarımızın gelecek Ramazan Bayramlarını en iyi dileklerimle kutlar, bu bayramın tüm Romanya halkının ve Islam aleminin huzur, birlik, beraberlik ve birliğinde dileğile, butün insanlığın barış ve hidayetine vesile olmasını Cenab-I Hak tan niyaz ederim. Mustafa Çalışkan Köstence Başkonsolosluğu Din Hizmetler Ataşesi yazılı tülbentleri Hırka-i Saadet e sürerek, ziyarete gelenlere sıra ile tevdi ederdi. Bundan sonra ziyaret mekanına büyük bir altın leğen getirilerek, içine zemzem suyu doldurulur ve Hırka nın eteği hafifçe bunun içine batırılırdı. Eteği suyun içerisine batırılmış olan Hırka, bir süre altın leğenin içinde muhafaza edilir ve bu zaman süresin-de vazifeliler içlerinden Kur an-i Kerim okumaya, ziyaretçiler ise salat-ü selam okumaya devam ederlerdi. Da-ha sonra Hırka nın eteği altın leğen içindeki zemzem suyundan çıkartılır, amber dumanıyla kurutulurdu. Böylece yüz sürülen kısmı da yıkanmış olurdu. Bu su sonra küçük şişelere konulur ve ağızları mühürlenerek devlet ileri gelenlerine hediye edilirdi. Onlarda bu su ile iftarlarını açarlar, hastaların içme sularına bir iki damla damlatarak şifa bulmaları için içmeleri sağlanır ve Resulullah ın şefaatını niyaz ederlerdi... Ziyaret tamamlandıktan sonra, Hırka nın altın muhafazası yine padişah tarafından altın anahtarıyla kilitlenir, yedi bohçaya yerleştirilir ve nihayet sandukası kilitlenerek yerine konurdu. Padişah ziyaret merasiminin ardından biraz istirahate çekilir; akşama, günün anısına hürmeten özel iftar ziyafeti verdirirdi. Bu ziyaretler Tanzimat öncesi ve sonrası, hatta Meşrutiyet dönemi dahil olmak üzere, asırlarca her Ramazan gerçekleştirilmiştir. Dört defa bu ziyarete görevli olarak katılan Halit Ziya Uşaklıgil Uzaktan, yakından gelmiş vezir, vüzera, avamdan insanların minarelerden duyulan ezan; huzurda okunan Kur an-ı Kerim tilavetleri arasında, Hz. Muhammedin Hırkası nı uzaktan gören, bir imkanını bulup, yüzünü Hırka ya sürebilen gözü yaşlı gönlü huzur ve huşu dolan insanların manevi heyecanını gördüm. Kendimde fena duygulardan arındığımı, ruhani bir zevkle dolduğumu hissettim. diyerek bu Mukaddes Emanet in her seviyeden insanımız üzerindeki etkisini gayet güzel ifade etmektedir. Hırka-i Saadet dairesinde öd ağacı, amber, buhur, buhurdan, gülabdan, sünger, tülbent ile süpürge ve faraşların konulduğu dolabın anahtarı, Tülbent Ağası nda bulunurdu. Haftada bir defa odanın zemin ile duvarları hafifçe, yirmi bir günde bir de kubbe ile kapı ve pencerelerin etrafı iyice cilalanırdı. Bu cilalama işlemi sırasında isimleri verilen eşyalar dolaptan çikartılıp, has odaii hizmetkarlara verilir, temizlik bitter sonra da tekrar yerine konulurdu. Bu eşyalardan kullanılamayacak hale gelenler ise, kullanılmayan eşyalar arasına alınırdı. Hılmi Aydın/ Topkapı Sarayı Müzesi Uzmanı. TARIH, ekim 1999 Sözlük Süleyman: Süleyman peygamber, Davud peygamberin oğludur. Hem peygamber, hem de hükümdardır. Zenginliği, saltanat ve haşmet ile meşhurdur. Kuş dilini bilir, kuşların ne dediğini anlar. Rüzgar onun tahtını istediği yere götürmekle görevlendirilmiştir. Kuşlar, cinler, insanlar ona tabidir. Güneşe tapan Saba ülkesinin kadın hükümdarı Belkis i imana getirmiştir. ISLAMUL ÎN VIZIUNEA OAMENILOR DE ŞTIINŢĂ Profetul Muhammed pe drept cuvânt s-a comparat cu un grăunte de nisip ce a căzut ca un trăznet - Numai că acest grăunte de nisip fierbinte a transformat apa mărilor într-o mare grămadă de abur viu. De la Delhi până la Granada, a luat foc o scânteie, ce s-a înălţat spre ceruri. Am mai spus înainte că un Om mare este ca un trăsnet pe cer. Alţi oameni l-au aşteptat pe el, ca nişte minereuri ce ard, odată ce a fulgerat s-au aprins cu totul, toată grămada. Carlyi Mă sacrific pe drumul tău Eu merg pe drumul tău, Frumos ţi-e numele, frumos eşti tu Muhammed Arată îngăduinţă sărmanului tău popor Credincioşii tăi, au destule neajunsuri Le va fi bine şi mai veseli în lumea de apoi, In numele a de existenţe, Mustafa Frumos ţi-e numele, frumos eşti tu Muhammed. Poetul Yunus Emre declamă pretutindeni, Tu eşti profetul adevărat fără dubiu şi îndoială Cei ce nu sunt cu tine se duc necredincioşi Frumos ţi-e numele, frumos eşti tu Muhammed.

7 pagina / sayfa 7 Kan kanseri, anne karnında başlıyor Ingiltere de Kanser Araştırmaları Enstitüsü uzmanları tarafından yapılan bir araştırma, çocukluk döneminde ortaya çıkan kan kanseri vakalarının bir bölümünün, bebek doğumundan önce başladığını ortaya koydu. Araştırmada, hastalığın ana rahmindeki bebekte görülmesinin genetik sebeplere bağlı olmadığı, bebeğin rahimdeki gelişim süreci boyunca aldığı birtakım olumsuz etkiler sonucunda ortaya çıkabildiği de belirlendi. Limon kemik erimesini önlüyor Minik bir ecza deposu olan limona kış aylarında grip olduğumuz zaman sık sık başvururuz. Hasta insanların en çok ihtiyaç duyduğu besin limondur. Limondaki C vitaminin etkisini yüzde 30 arttıran asidir, vücudun kalsiyum alımını kolaylaştırarak bağışıklık sistemimizi kuvvetlendirir. Eklem ve kemikleri zinde tutan limon bu özellikleriyle kemik erimesinden etkilenen ve süt ürünlerini yiyemeyenler için çok önemli bir besin kaynağı olarak görülmektedir. Kanı mikroplardan temizleyen, romatizma ve mide ağrılarına iyi gelen, ishali durduran, bademcik ihtihaplarının süratle iyileşmesini sağlayan limon, tek başına mucizeler yaratmaya devam ediyor. Limon, nane, papatya ve birçok bitkiyle birlikte kullanıldığında özellikle mide hastalıklarında ve solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde önemli bir rol oynuyor. Dişleri parlatan ve diş etlerini kuvvetlendirip iltihapları önleyen limon su veya bitkisel çaya konulduğunda vücuttaki yağların yakılmasını da sağlıyor. Şifa kaynağı olan limon aynı zamanda sofralarımızın da lezzet deposudur. HEPATITELE ACUTE VIRALE In acest grup, intră infecţiile cauzate de virusuri cu tropism hepatic pronuntat; A, B, C, D, E, F, G. Aceste virusuri au răspândire universală iar în prezent ocupa primul loc între bolile transmisibile. La noi în ţară este una din bolile cu declarare şi izolare obligatorie, iar măsurile de combatere şi profilaxie au primit o atenţie deosebită. De aceea boala trebuie bine cunoscută pentru depistarea şi izolarea ei precoce precum şi pentru aplicarea primelor măsuri terapeutice. Hepatita epidemică sau hepatita A, după o incubaţie de zile apare, de obicei, brusc cu: febra, stare generală alterată, jena abdominală, greţuri, lipsa poftei de mâncare urmate după câteva zile de îngălbenirea tegumentelor si sclerelor. Se cunosc forme subclinice, anicterice de boală, precum şi infecţii inaparente. Transmiterea se face de la om la om prin contact direct, cale fecal-orală fiind numită şi boala mâinilor murdare interesând, mai ales, grupuri, colectivităţi cu mod de viaţă neigienic si afectează preponderent copiii până la 15 ani. Modul indirect de transmitere prin epidemii de origine alimentară sau hidrică ca urmare a unor defecţiuni ale reţelei de aprovizionare cu apă potabilă. Contaminarea prin sânge se întâlneşte mai frecvent la personalul medical deoarece virusul persistă în sânge timp de câteva zile înainte şi după apariţia icterului. Măsuri preventive: asigurarea potabilităţii apei si clorinarea acesteia, asigurarea îndepărtării igienice si a neutralizării rezidurilor fecaloid menajere din unităţi, igienizarea grupurilor sanitare, aplicarea măsurilor de igienă individuală şi colectivă, evitarea transmiterii VHA prin transfuzii, relaţii sexuale, drogare etc. Vaccinopreventia se utilizează la persoanele expuse la infecţia cu VHA: călătorii în zone endemice sau politransfuzaţilor. Dr. Zişan Omer Bucătăria turcă Carnea friptă Kebab-ul este un altfel de mâncare, care, ca şi plăcinta ( börek ), este tipic turcească. Istoric, rădăcinile sale se găsesc la triburile nomade, turcice, care au învăţat să îşi frigă carnea la flacăra focurilor de tabără. Având în vedere numeroasele tipuri de kebab-uri, clasificarea lor se face după modul în care a fost gătită carnea. Vestul cunoaşte şiş kebab-ul şi döner-ul. Acestea au fost introduse în cea mai mare parte de întrepinzătorii greci, care aveau un nas foarte bun în ceea ce priveşte comerţul. Pe măsură ce stratul exterior al cărnii se rumeneşte, se taie felii subţiri din aceasta. Există numeroase alte tipuri de kebab-uri, incluzând în această categorie şi pe cele fripte în cuptoare de lut. Nu trebuie uitat faptul că, gustul unic al kebab-urilor este dat de carnea de vită şi oaie, decât de sosurile marinate. Aceste turme sunt crescute în aer liber, de ciobani care îşi iubesc animalele pe care le au în îngrijire. Aşa că, atunci când sunteţi în Turcia, trebuie să vă opriţi la un restaurant care serveşte kebab pentru a gusta acest produs autentic. Kebabci este cel mai obişnuit şi mai puţin scump restaurant şi variază de la o deschidere în perete, la o încăpere mare cu numeroase mese. Un asemenea restaurant serveşte lahmacun (plăcintă cu carne) şi Adana (carne tocată şi friptă, numită astfeldupă oraşul unde a apărut). Acestea sunt însoţite de salate de crudităţi şi la final de baklavale. Despre specificul restaurantului puteţi să aflaţi din menu. Cel mai bine este să serviţi felurile pe care le cunoaşteţi şi să le încercaţi pe cele mai puţin condimentate, dacă nu sunteţi obişnuiţi cu kebab-ul. Indată ce v-aţi obişnuit, puteţi să serviţi mese nu foarte scumpe, la kebabci-ul din cartier. Îzgara (friptura), însemnă modul în care principalul fel de mâncare din carne este preparat la restaurant. Din carne tocată se vor face kofte. Acestea se amestecă cu condimente speciale, ouă, ceapă. Forma chiftelelor diferă, de la sfere, la cele turtite, ovale sau rotunde. Ele sunt fripte, prăjite sau fierte. Un alt fel foarte popular în Turcia este din carne crudă. Acesta îşi are originea tot la triburile turcice, nomade, care duceau cu ele condimente, carnea crudă fiind ţinută sub şa. Europenii au numit acest fel de mâncare friptura Tartar. Se pregăteşte din carne crudă, tocată de două ori şi se amestecă cu chilantro, o mirodenie cunoscută pentru calitatea sa de protecţie a stomacului. Unele localuri se specializează în fripturi din carne şi de aceea se numesc restaurante de carne. Fripturile din carne vor fi servite în continuu ca pe bandă rulantă, direct de pe grătar, pănă veţi spune ospătarului că sunteţi sătul. În acest sens, cel mai bun este Beyti, în Florya, Istanbul. Cea mai sigură cale de a ajunge acolo este să luaţi un tren de navetişti din Sirkeci, principala staţie din partea europeană, decât să vă aventuraţi singuri pe şoselele unde taficul este aşa de aglomerat. În felul acesta veţi avea ocazia să vedeţi câte ceva din folclorul local, în special copiii, care folosesc trenul din plin, în special în vacanţa de vară când se aventurează să meargă la pescuit. Bediha Cocoi Cât trăiesc fiinţele: Efemerul - 24 ore Cărăbuşul - 6 săptămâni Fluturele, puricele - 2 luni Musca luni Ţânţarul - 6 luni Iepurele ani Privighetoarea - 12 ani Sticletele - 12 ani Barya, cămila ani Leul, ursul - 50 ani Omul ani Corbul - 80 ani Păunul - 80 ani Păunul - 85 ani Cioara, vulturul, crapul, elefantul, ştiuca, nisetrul, papagalul ani. Câteva date interesante (anatomia) - Trebuie să dormiţi în medie HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 Răsfoind un almanah îngălbenit de vreme am aflat pentru dumneavoastră Primele zile ale anului 2000 au debutat în oraşul Constanţa cu o frumoasă întrecere sportivă organizată de P.R.M., la care au fost invitaţi să participe toate echipele de fotbal ale partidelor din raza judeţului Constanţa, ale mass-mediei şi ale organizaţiilor minoritare. Alături de echipele P.R.M., P.N.Ţ.C.D., P.N.L., Poliţia Constanţa, Rromi, U.D.T.T.M.R. au participat tinerii filialei Constanţa a U.D.T.R. Antrenorul acestei echipe este Sali Ibram, cunoscut fotbalist, elevul antrenorilor Bibi şi Comăniţă. Sali Ibram a fost şi în lotul UEFA ca portar între anii ore din 24 - Lungimea intestinului la om 10 m la bovine 50 m. - Pielea omului ocupă o suprafaţă mijlocie de cm 2 - Inima omului face cca. 2½ milioane pulsaţii într-un an - Un centimetru din pielea omului poate suporta o greutate de 10 kg. - Corpul omenesc conţine cca 4-5 l de sânge - Cu cât masticaţia este mai lungă, cu atât mai bun este gustul alimentelor. Sfaturi practice, indicaţiuni şi reţete de gospodărie, culinare, medicale şi de frumuseţe: - Abcesele de la gingii se lecuiesc cu o jumătate de smochină, aplicată pe locul dureros. - Aerisiţi camera în care locuiţi. - Albinele trebuie evitate când sunteţi transportaţi sau parfumaţi. - Alimentaţia trebuie să fie proporţională cu munca. - Copilul trebuie mereu supravegheat la auz, văz şi dantură. - Cuiul intră uşor în perete dacă se unge la vârf cu săpun. - Cafeaua devine mai bună când se învecheşte. De Bairam, un dar binemeritat Filiala Constanţa pe locul III Tinerii Iusein Gelian, Actem Turgeai, Teleman Daniel, Ali Etem, Stanciu Marian, Memet Geilan, Guţă Cristian, Pariş George, Iusein Ridvan, Sali Engin şi Iaşar M, au avut un joc deosebit care a adus un punctaj destul de bun. Ajungând în semifinală, echipa filialei Constanţa U.D.T.R. a jucat cu echipa P.N.Ţ.C.D. şi în prima zi de Bairam au învins cu 7 la 3, clasându-se pe locul III. Abdula Elvin Mahmut

8 HAKSES - Ianuarie / Ocak 2000 pagina / sayfa Hayvanların hayatını tanıyalım De ziua minorităţilor copiii turci conduşi de domnişoara Feyzi Aysel au prezentat un frumos program de cîntece şi versuri pe care l-au reluat la MTC cu ocazia Ramazan Bayramului. DIRECTOR BALGI RUHAN I.S.S.N Colectiv redacţional : Abdula Gülten Ibraim Ervin Bediha Cocoi Molali Neriman Ismail Daud Adresele de corespondenţă: Constanţa, B-dul Tomis nr. 113 Galaţi, Micro 20, str. Oţelarilor, bl. K ap. 134 Tulcea, Filiala U.D.T.R. Tel. / Fax Tel Tehnoredactare computerizată în sediul U.D.T.R. Tehnoredactor: Fârtat Cicero Tiparul executat de : s.c. GOLIAT s.r.l. Constanţa 8